Dat relaxte gevoel vasthouden na de vakantie

Nee, toch niet, jarenlang ben ik juist met frisse tegenzin begonnen aan de eerste dag na de vakantie. Ook vaak met een (verbeten) voornemen om de rust van de vakantie mee te nemen in mijn werk. Waarom zou ik eigenlijk zo moeten stressen, ik kan toch ook gewoon ontspannen mijn werk doen?

En dan meestal na 2 of 3 dagen zat ik dan weer helemaal in die stress. Terwijl ik toch echt leuk werk heb met leuke collega’s.

Maar ongemerkt is dit veranderd in de afgelopen jaren: nu raak ik niet na mijn vakantie in een paar dagen in de stress. En toen ik eens ging nadenken over hoe dit is gekomen, kwam ik tot de volgende conclusie: “ik zet mezelf niet meer zo onder druk!”

Lijden aan je overtuigingen

Mijn behoefte om mijn werk goed te doen, om álles eigenlijk goed te doen, is tamelijk hardnekkig en stressvol. Een erfenis van een opvoeding waarin mij geleerd werd : ‘Als je iets doet, moet je het wel goed doen!!’ Een overtuiging die erg helpt om te presteren en die ook erg helpt om te verkrampen. En ik ben niet alleen hierin, ik ben in mijn trainingen al heel wat mensen tegengekomen die ook “lijden” aan deze overtuiging.

Door wat levenservaring maar zeker ook onder invloed van mindfulness ben ik toch wat anders gaan kijken naar deze overtuiging. Mindfulness biedt meerdere technieken om met meer rust en ontspanning in het leven te staan en anders om te gaan met je eigen gedachten en overtuigingen. Eén van die technieken heet cognitieve defusie.

Cognitieve defusie, wat is dat?

Een mooi, duur woord (daar zijn psychologen dol op). Het komt er op neer dat je je bewust wordt van je belemmerende overtuiging en dat je als het ware uitzoomt van die overtuiging. Je neemt de overtuiging niet meer voor waar aan, maar je bent je bewust dat deze slechts een gedachte is, een gedachte die overigens wel veel invloed heeft op je gevoel en gedrag. Cognitieve fusie is het tegenovergestelde: dan zijn je gedachten zo versmolten met jezelf, dat wat je denkt ook echt als waar voelt. De gedachte “Ik ben niet goed genoeg” geeft je dan ook onmiddellijk een slecht gevoel. Bij cognitieve defusie merk je de gedachte op, maar heeft hij veel minder of zelfs helemaal geen invloed meer op je gevoel. Misschien kun je zelfs lachend denken “Oh ja, ik ben niet goed genoeg”

Kort gezegd: neem je gedachten niet zo serieus!

Hoe neem je je gedachten minder serieus?

Maar hoe doe je dat nu precies? Hier geeft de psychologie ook hele concrete tips:

• Stap 1: merk op wanneer je niet meer ontspannen bent, dus probeer dat moment te vangen dat er weer spanning in je lijf komt. Juist als je goed ontspannen terugkomt van vakantie, kun je ook goed opmerken wanneer en hoe spanning in je lijf komt.

Voorbeeld: lekker ontspannen zit ik achter mijn laptop en ga ik een evaluatiegesprek voeren met een opdrachtgever. Prima evaluatie, maar ook een paar kritische noten. Het gesprek loopt goed en we sluiten heel positief af. Maar wat merk ik gaandeweg het gesprek: mijn benen zijn niet meer zo ontspannen.

• Stap 2: merk op welke gedachten hier bij horen.

Voorbeeld: ik wil alles goed doen dus als er dan kritische noten zijn, dan heb ik het misschien niet goed gedaan! O jee! Dus de gedachte: “Ik moet alles goed doen” is hier actief

• Stap 3: speel de gedachte opnieuw af met het zinnetje ervoor: “Ik heb de gedachte dat…”

Voorbeeld: door stap 2 weet ik welke belemmerende gedachte hier actief is en kan ik tegen mezelf zeggen: “Hee, ik heb de gedachte dat ik alles goed moet doen.”

• Stap 4: speel de gedachte opnieuw af met het zinnetje ervoor: “Ik merk op dat ik de gedachte heb dat..”

Voorbeeld: ik herhaal stap 3 maar ik zet er nog iets voor en ik zeg dus in gedachten tegen mezelf: “Ik merk op dat ik de gedachte heb dat ik alles goed moet doen.”

Het merkbare effect van deze 4 stappen is een ontspanning omdat je je eigen gedachten minder serieus neemt.

Je kunt dit dus heel bewust oefenen en als je dit vaker gedaan hebt, gaat het ook automatischer.

Automatiseren

Het is niet zo dat ik deze techniek de hele tijd bewust aan het toepassen ben, maar ik merk wel dat de frisse tegenzin er niet meer zo is. En die frisse tegenzin komt toch echt van de druk die ik mezelf oplegde om te presteren en het goed te doen. Het is alsof je na de vakantie weer een zware rugzak van verantwoordelijkheidsgevoel aandoet. Door me vaker bewust te zijn van: “Hee, dit is maar een gedachte” en dan ook bewust afstand te nemen van die gedachte, heb ik dit proces min of meer geautomatiseerd.

Ben ik nu minder gaan presteren door mijn gedachten minder serieus te nemen? Eigenlijk niet. Ik kom tot de beste prestaties als ik ontspannen mezelf ben en ik met aandacht doe wat ik leuk vind. Dus paradoxaal genoeg kom ik tot betere prestaties door mezelf minder druk op te leggen.

Bronnen:
De valstrik van het geluk, R. Harris
Het leven is geen feest, A. Rokx.