Podcast AAN/UIT model

Veerkracht vergroten

Gebruik van dit AAN/UIT-model gaat natuurlijk niet corona ‘oplossen’. Het is vooral een manier om je veerkracht te vergroten: een manier waarbij je je ondanks beperkingen en tegenvallers toch niet de dupe voelt van die situatie, maar kunt blijven handelen en kunt blijven denken in mogelijkheden.

Wij gaan gewoon trouwen!

Zoals dat jonge stel dat gewoon besluit om te gaan trouwen dit voorjaar. Ondanks de onzekerheid over wat er wel en niet kan in het bij elkaar brengen van mensen in verband met corona. Ze besluiten nú om dit voorjaar te gaan trouwen omdat dit past bij hoe hun relatie zich heeft ontwikkeld en ze er echt aan toe zijn. Ze maken flexibele afspraken met de locaties die ze willen gebruiken en zijn helemaal OK met de onzekerheid: we doen op dat moment in het voorjaar wat dán kan. Natuurlijk komt er commentaar van familie en van vrienden. Natuurlijk raakt hen dit en ze raken er ook even UIT van en in die UIT stand richten ze zich helemaal op de anderen en hun commentaar om zich zo te kunnen verdedigen. Maar dan gaan ze -samen- weer AAN: ze hervinden zichzelf in hun verlangen om hun relatie met dit huwelijk te bekrachtigen. En op dat moment hoeven ze zich niet meer te verdedigen; kunnen ze rustig vertellen over wat hen drijft én -niet onbelangrijk- zien ze niet meer de ‘aanval’ van de ander, maar de zorg die daaronder ligt.

Zij gaan er dus heel oplossingsgericht mee om, maar heel wat mensen vinden het moeilijk om dingen los te laten die ze echt willen (“De bruiloft moet op dié manier, anders heb ik er mijn leven lang spijt van….”). Terwijl wat je wilt in deze tijd gewoon niet kan. Zo ontstaat er frustratie en waar het om gaat, is wat je doet met die frustratie. Laat je die frustratie met jou aan de haal gaan of ga je terug naar jezelf en wat jij wilt? Het AAN/UIT-model geeft je iets concreets in handen om in lastige situaties bij jezelf te blijven.

Twee mindsets die het verschil maken

In de AAN-mindset begin je bij jezelf en heb je een soort van zelfvertrouwen, weet je wat je waard bent en ook wat je wilt. En dat vormt de basis om te handelen en in te spelen op het belang van de ander. In de UIT-mindset gebeurt er iets heel anders: je raakt jezelf een beetje kwijt, je vertrouwen en je doelstellingen. Je richt je intens op de ander en de situatie en vraagt je af: “wat is hier de bedoeling?”, in plaats van “wat is hier mijn bedoeling”? En, in plaats van te doen wat nodig is, gaat alle aandacht en actie naar het krijgen van goedkeuring en waardering van de ander.

Ga weer AAN

Een interessante vraag is natuurlijk hoe je weer terug in die AAN-stand komt als je in die UIT-stand bent beland. Iedereen heeft daar zo zijn manieren voor. Wij hebben een aantal manieren waarvan we door onze trainingen en coaching weten dat ze goed werken. Er zijn er diversen en we noemen er hier drie. Eén daarvan is je te concentreren op je lijf, het lijf is je goede raadgever. In de UIT-stand werkt vooral je hoofd hard, dat is enorm bezig met allerlei dingen: met piekeren, met ‘naar’ denken in plaats van nadenken. En in de AAN-stand realiseer je je weer dat je naast een hoofd ook benen en een buik en een heel lijf hebt. Je herstelt zo de balans in jezelf en dan sta je sterker. De tweede methode is om je overmatige focus op de ander en de situatie en het ‘moeten’ te verminderen. En meer focus te leggen bij ‘ik’. Om die balans naar jouzelf en je vermogens weer te herstellen moet je als het ware weer je realiseren wie jij bent, wat je allemaal kunt en waarom je daar goed in bent. Een derde aanpak - die overigens vaak de start is om van UIT naar AAN te gaan - is dat je je ook gewoon heel bewust kunt zijn van die UIT-stand en die niet meteen wegdrukt, maar er even bij blijft. Vaak wil je dat niet, dan wil je alleen maar weg van die UIT-stand, maar dat is dan uit een soort paniek. Misschien kun je jezelf intern wel even toespreken: “Hé man/vrouw, daar ga je weer!”. Op een vriendelijke toon, dat is wel belangrijk. Hoe paradoxaal het ook klinkt: even stilstaan bij de UIT-stand en die onder ogen zien is een goed begin om weer AAN te gaan.

Laat een ander je helpen

Deze drie manieren kun je zelf gebruiken. De hulp kan ook uit andere hoek komen, namelijk van een ander, een collega, of een vriend. Die kan jou heel makkelijk uit die UIT-stand brengen en weer terug naar AAN. Een typisch voorbeeld daarvan is dat je bijvoorbeeld in een vergadering een paar keer bent onderbroken, naar jouw mening onterecht, en je hebt je wat teruggetrokken. En zo’n moment is er een collega die zegt van “Hé man, je bent je bent zo stil, waarom zeg je zo weinig, het is toch jouw onderwerp?” Dat kan voor jou de trigger zijn om naar voren te komen en uit te leggen, waarom je het niet fijn vindt om onderbroken te worden en om te zeggen wat je te zeggen hebt. Dus die ander is belangrijk en helpt je.

Creatief blijven in het vinden van oplossingen

Nogmaals, dit alles lost corona niet op. Een winkelier die zijn winkel maandenlang moet sluiten is gewoon echt de dupe van corona. De uitdaging zit hem in de heftigheid van het UIT gaan, de heftigheid van het niet willen dat de situatie is zoals hij is. De uitdaging is dat je niet in die heftigheid gaat ‘wonen’. Want dan word je daar emotioneel helemaal door in beslag genomen. Dat maakt het lastig om creatief te kijken wat er wél kan. De eerste stap die je te maken hebt, is dat je voelt, dat je weet, dat je ziet, dat je ook een ándere keuze hebt, dat je ook nu achter het stuur kunt gaan zitten.

Je kunt bij GITP Ontwikkeling een training volgen die gebaseerd is op dit AAN/UIT-model: Training Persoonlijke Effectiviteit (standaard).

Lezen:
Vind je aan/uit knop!, door Peter Klijsen, Norbert Nielen, Pieter Klaassen en Kees van Dijk, uitgeverij AnderZ, 2015