Interactie GITP1

Laat ook toezichthouders een assessment doen

Bij het benoemen van toezichthouders wordt zelden gebruikgemaakt van assessments, terwijl deze het afbreukrisico voor zowel de organisatie als de kandidaat in kaart kunnen brengen. Anthon van der Horst van GITP Executive Expertise pleit er dan ook voor om ook toezichthouders vaker een assessment te laten ondergaan (ook al voelt dat wat ongemakkelijk).

Waarom wordt het assessment zo breed toegepast? Zelfs al verschijnen er af en toe artikelen waarin kritische geluiden te horen zijn, toch blijft werkend Nederland grootschalig gebruikmaken van het assessment bij het aannemen van mensen, doorgroei of potentieelbepaling. Eigenlijk is iedere situatie waarbij een inschatting wordt gevraagd van menselijke kwaliteiten in een functie, een potentiële aanleiding om iemand een assessment te laten doen.

De reden dat er zo vaak gebruik wordt gemaakt van assessments, is de waarde ervan. De kwaliteit van de voorspelling is goed, zo toont wetenschappelijk onderzoek aan. De methode van het assessment centre leidt tot geeft een hoge acceptatie bij de kandidaat. De kosten zijn relatief laag en de opbrengsten hoog. Toch is de toezichthouder niet zo vaak kandidaat van assessments. Een gemiste kans?

Afbreukrisico’s: een casus
Niets is zo lastig als het beoordelen van mensen en niets geeft zoveel zorg als dysfunctionerende medewerkers. Dat is voor toezichthouders niet anders. Voor de meeste organisaties in Nederland is de kwaliteit van mensen niet alleen bepalend voor de inkomsten, maar ook voor de kosten. Om dit te illustreren een casus: een ‘gewone’ manager in een scholenorganisatie.

We gaan uit van een vakgroepmanager van een school, onder wie vijf afdelingshoofden vallen en daaronder weer honderd leerkrachten. Deze manager heeft als opdracht om de vakgroep te leiden, vernieuwing te initieren, nieuwe lesmethoden te implementeren en het imago van de vakgroep positief uit te bouwen. De school heeft begroot dat er een groei van 10% mogelijk moet zijn, als alle doelen gerealiseerd worden. Er is een budget van 10 miljoen euro. De kosten van de afdeling bestaan voor 70% uit loonkosten. De manager verdient 65.000 euro.

Wat is het afbreukrisico als het met deze manager in deze context misgaat? Stel dat deze manager door een gebrek aan visie, overtuigingskracht en coachende vaardigheden zijn ploeg niet weet te motiveren tot veranderen. Dat hij door insensitief manoeuvreren weerstanden creëert, waardoor afdelingsmanagers ziek worden, leerkrachten extra onder druk komen te staan en het verloop enkele procenten stijgt. Uiteindelijk kan dat er zelfs toe leiden dat de manager zelf gedesillusioneerd vertrekt, met grote twijfel aan zijn eigen kunnen. Om het helemaal dramatisch te maken, kan het zelfs zo zijn dat hij in een persoonlijke crisis geraakt, met alle gevolgen voor zijn privéleven van dien. Ook kan een dergelijke gang van zaken nog een ander effect hebben, want wie was eigenlijk verantwoordelijk voor het aannemen van deze manager?

Wat betekent dat voor de positie van de directie, wat vinden het bestuur en de raad van toezicht ervan? De schade kan enkele tonnen, zo niet miljoenen euro's bedragen en het imago van de school kan beschadigd raken. De directie kan hierdoor de hete adem in de nek van een ontevreden bestuur of raad van toezicht gaan voelen, waardoor de eigen positie ter discussie komt te staan.

Slecht toezicht = slecht bestuur
Ook het benoemen van toezichthouders gaat met een dergelijk afbreukrisico gepaard. Een slecht functionerende toezichthouder doet de effectiviteit van de gehele raad afnemen. Problemen worden niet adequaat besproken. Ook de bestuurder heeft last van een niet-effectieve raad, dat kan zelfs leiden tot onnodig vertrek van die bestuurder, of tot een niet goed functionerende bestuurder (en dat is zo mogelijk nog erger dan een voortijdige exit). Slecht toezicht vergroot de kans op slecht bestuur. De directe kosten zullen niet zo groot zijn als bij de manager, maar de indirecte kosten kunnen veel impact hebben.

Ongemakkelijk
Ook toezichthouders zouden dus eigenlijk eerst een assessment moeten ondergaan voordat ze worden benoemd. De reden dat dit in de praktijk niet gebeurt, is wel te begrijpen. Een toezichthoudende rol is een bijbaan: het af en toe bijwonen van een vergadering tegen een vaak acceptabele vergoeding, zowel voor de toezichthouder als de organisatie. Het wordt ook als ongemakkelijk ervaren kandidaat-toezichthouders om deelname aan een assessment te vragen, want vaak gaat het om mensen die zich hebben bewezen op allerhande vlakken. Die ‘tegenargumenten’ impliceren echter eigenlijk dat we toezichthouders niet zo belangrijk vinden (hun vergoeding is namelijk absoluut gezien laag) of dat we ervan uitgaan dat succesvol functioneren in het verleden eenzelfde prestatie in de toekomst voorspelt. Dat laatste bevat zeker een kern van waarheid, maar is de door u aangeboden toekomst wel dezelfde als het verleden van de kandidaat?

Onboarding, coaching en begeleiding
Assessments hebben hun waarde bewezen. Ze bieden bijvoorbeeld extra inzicht in afbreukrisico's. Ook voor de kandidaat-toezichthouder is het prettig te weten dat er zorgvuldig gekeken wordt of hij of zij de geschikte persoon is. Dat kan voor de bewuste toezichthouder reden zijn om zelf ook nog eens een kritische afweging te maken: past hij of zij bij de toezichtrol en wat is het afbreukrisico, ook voor de eigen reputatie? Hij of zij kan eventuele risico’s op voorhand bespreken met de executive searcher, de voorzitter van de raad van commissarissen of raad van toezicht of de organisatie, zodat er wellicht aanvullende maatregelen kunnen worden getroffen.

Het is dus belangrijk om de risico’s vooraf goed te kennen door middel van een assessment. Al is het maar om kandidaat-toezichthouders optimaal te kunnen onboarden, coachen en begeleiden. In praktische zin is de voorzitter van de raad van commissarissen of raad van toezicht de opdrachtgever van een assessment, de rapportage van de resultaten is echter alleen bedoeld voor de deelnemer. Deze beslist vervolgens of anderen de rapportage mogen inzien, zoals het hoort.

Kritische reflectie
De toegevoegde waarde van assessments voor kandidaat-toezichthouders is groot en de genoemde nadelen relatief klein of feitelijk niet juist. Als we bijvoorbeeld de kosten bekijken, dan zijn deze relatief gering. In de markt zullen de tarieven variëren tussen de 2000 en 4000 euro, afhankelijk van de complexiteit van de organisatie. Ook deelnemers ervaren vaak de toegevoegde waarde van een assessment: het biedt de mogelijkheid om met een onafhankelijke professionele buitenstaander over jezelf te praten. Opvallend weinig mensen nemen daar zelf regelmatig de tijd voor. Mensen zijn druk met hun werk en reflecteren daardoor vaak niet op hun eigen functioneren en in het verlengde daarvan op hun eigen leven. Het assessment biedt de kans om de eigen competenties, maar ook diepere motieven, twijfels en wensen scherp in beeld te krijgen.

Klik hier voor contact met Anthon van der Horst.

Logo GITP 1080 x 1080

2024 GITP.nl

GITP is ISO 9001:2015 en ISO 27001:2017 gecertificeerd

Iso 9001 2015
EIK ISO27001