De vier perspectieven van Verantwoordelijk Leiderschap

​

De mensen die bang zijn kunnen daarom gerust ademhalen. De daden en voorstellen van FvD worden op vele fronten actief getoetst. Heel wat mensen zullen mee moeten gaan in een nieuwe richting, voordat er iets echt verandert. Ondertussen vinden vele aanpassingen plaats, de kans dat er dan hele onverantwoorde zaken gebeuren is klein.

Vier perspectieven verantwoordelijk leiderschap

Verantwoordelijk leiderschap kent vier perspectieven met vier bestuurlijke resultaatgebieden daarin verweven. De bestuurlijke resultaatgebieden zijn: Richting, Realisatie, Rekenschap en Reflectie. Deze kunnen worden bekeken vanuit het leidinggeven aan: jezelf, je team, je organisatie en je stakeholders. Ieder van deze vier perspectieven draagt bij aan verantwoordelijk leiderschap. Als het vanuit een van de perspectieven misgaat, dan is er altijd een ander perspectief dat voor bijsturing zorgt.

Leiding aan jezelf

Allereerst het perspectief van de leider zelf. Hamvraag is welke richting gaat de verantwoordelijk leider uit. Welke doelen kiest hij/zij (we gebruiken hier verder de vrouwelijke vorm). Een verantwoordelijk leider heeft een goed functionerend geweten, neemt verantwoordelijkheid voor wie zij écht is, legt verantwoording af aan zichzelf en blijft met zichzelf in het reine. Zij realiseert integere doelen. Doelen die waarde creëren voor meer mensen waarvoor een breder draagvlak bestaat. Het zijn doelen die andere mensen in hun waarde laten en kwaadaardigheid van anderen tegengaan. De verantwoordelijk leider is niet alleen eerlijk naar zichzelf, maar ook oprecht tevreden en gelukkig over wat zij realiseert. Ze zorgt ervoor dat haar fysieke gesteldheid haar in staat stelt verantwoordelijkheid te dragen en ze heeft een privé-situatie die aligned is met het werk.

Leiding aan je direct reports

Het tweede perspectief is het verantwoordelijk leidinggeven aan de ‘direct reports’. De verantwoordelijk leider neemt verantwoordelijkheid voor anderen en geeft ze een heldere richting. Zij krijgen van haar visie en transparantie, de verantwoordelijkheid om beleid te beïnvloeden en uit te voeren. Dat laatste is belangrijk want de verantwoordelijk leider neemt niet alleen verantwoordelijkheid voor de keuzes die ze maakt, maar geeft direct reports ook verantwoordelijkheid. Vervolgens vraagt en stimuleert ze hen daarover verantwoording af te leggen. Net zoals zij hen ook oprecht uitnodigt haar ter verantwoording te roepen.

De verantwoordelijk leider verzamelt mensen om zich heen die capabel zijn en die weerwoord bieden. Zij stimuleert deze mensen te leren, de ogen en oren open te houden voor geluiden om hen heen. Ze helpt hen elkaar feedback te geven. Het spel van verantwoordelijkheid nemen en geven in combinatie met verantwoording afleggen en vragen, vergroot de kans op goede, integere besluitvorming. Voldoet iemand niet dan grijpt de verantwoordelijk leider in en vervangt deze de direct report.

Leiding aan je organisatie

Het derde perspectief is dat van de organisatie, het bedrijf, de vereniging, de beweging waaraan de verantwoordelijk leider leiding geeft. Welke missie en visie heeft de organisatie, wat is de richting? Zijn er doelen geformuleerd die er toe leiden dat de werknemers tevreden en gelukkig zijn? Kunnen werknemers zich individueel ontplooien? Voelen ze zich geïnspireerd en ervaren ze een heldere missie en visie? Herkennen de medewerkers dat hun leider deze uitdraagt en voorstaat? Voelen de medewerkers dat de leider echt het voorbeeld geeft? Bij verantwoordelijk leiderschap is het antwoord volmondig ja! Een verantwoordelijk leider durft dat te meten en zal er van leren en haar gedrag waar nodig bijstellen.

Maar ook: zijn deze organisaties in staat te blijven bestaan, maken ze winst, realiseren ze hun doelen op een wijze die te verantwoorden is? De verantwoordelijk leider draagt er natuurlijk voor zorg dat de organisatie aan allerhande wettelijke bepalingen voldoet.

Zij draagt verder zorg voor goed functionerende vormen van intern toezicht. Kwaliteitssystemen en heldere procedures helpen om aan elkaar en later de buitenwacht rekenschap af te leggen. Deze interne controlemechanismen houden de organisatie bij de les. De verantwoordelijk leider stimuleert de wil om het goed te doen. Zij kent de interne audits en monitort afwijkingen, bespreekt open conflicten, overtredingen en handelt om ze naar de toekomst toe te voorkomen.

De verantwoordelijk leider laat zien open te staan voor feedback. Ze gaat ook informeel het gesprek aan met verschillende geledingen binnen de organisatie over door haar gemaakte keuzes. Zij neemt niet alleen de verantwoordelijkheid, zij legt ook verantwoording af. Managers in de organisatie, beslissers, doen dat ook. Er is een cultuur waarin verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen worden gestimuleerd.

Uit het organisatieperspectief blijkt ook of de organisatie MVO-doelstellingen heeft en implementeert. De verantwoordelijk leider draagt deze doelstellingen actief uit. Verder zijn werkprocessen zo ingericht dat werknemers mentaal en fysiek gezond blijven.

Leiding aan je stakeholders

Het vierde perspectief is dat van de stakeholders. Dat kunnen o.a. de aandeelhouders, de inspectie, de accountant of kwaliteitsinstituten zijn. Het kan de klant zijn, of in het geval van een politieke partij, de kiezer. De verantwoordelijk leider draagt ervoor zorg dat deze stakeholders niet alleen goed geïnformeerd zijn, maar bewerkstelligt ook dat zijn hun rol of invloed op een verantwoorde wijze kunnen laten gelden. Ook hiervoor geldt dat de verantwoordelijk leider positie inneemt en er verantwoording over aflegt. Zo zal de verantwoordelijk leider met haar RvC/RvT open communiceren over behaalde doelen en spreken over nog te realiseren ambities. De verantwoordelijk leider stelt haar toezichthouders in staat om echt toezicht te houden, geeft aan waar ze op moeten letten. Zij werken samen met respect voor ieders positie. De verantwoordelijk leider zoekt de omgeving op en draagt zorg voor een oprecht en juist beeld van de eigen organisatie in de omgeving.

Perfect Storm

Terug naar de politiek. De historie laat zien dat het wel mis kan gaan. De Perfect Storm van onverantwoordelijk leiderschap is een psychopaat benoemen die een grote groep jaknikkers om zich heen heeft verzameld. Zij creëren samen een organisatie waarin mensen gedwongen worden ja te knikken. Geef deze organisatie macht over de stakeholders en de wet en dan gaat het echt mis. Ik heb als burger niet de indruk dat het FvD geleid wordt door een psychopaat. Ik ga er van uit dat de leiding en de direct reports mondige, integere mensen zijn en dat de partijorganisatie zich niet voor verkeerde karretjes zal laten spannen. Maar bovenal heb ik het vertrouwen in de kiezer. Deze zal altijd bewaken of een partij haar ambities waarmaakt. Een partij die het leiderschap op onverantwoordelijke wijze invult heb ik in Nederland nooit lang groot zien zijn.

Verantwoordelijk leiderschap is van ons allemaal

Verantwoord leiderschap is gelukkig voor bijna alle organisaties die ik ken een streven. En daar waar dat niet zo is, eisen de directe en indirecte omgeving een vorm van verantwoordelijk leiderschap. Met andere woorden, we zijn niet afhankelijk van een leider, maar van een bouwwerk dat ons leidt. En het bouwwerk is op allerhande manieren gericht op het creëren van verbinding en streven naar verantwoordelijk leiderschap. En dat geldt zeker ook voor de politiek. Wie het land ook leiding geeft, het zal op een verantwoordelijke wijze gebeuren. Daar zorgen we met elkaar wel voor!

​