We komen allemaal wel eens in een situatie terecht waarin we ons geen houding weten te geven. Hoe zorg je er dan voor dat je snel weer schakelt naar de AAN-stand?.
15 feb. 2018
We zien het bijna elke zondagavond tussen 7 en 8 bij Studio Sport wel een keer voorbij komen. Consternatie over een foute beslissing van een scheidsrechter. Naderhand wrijft een journalist hem dat nog even lekker in en duwt de microfoon onder zijn neus. Wat je dan ziet gebeuren zegt alles over de persoonlijke effectiviteit van de scheidsrechter op dat moment. Die staat AAN of UIT.
In de UIT-stand, zie je de scheidsrechter zich in allerlei bochten wringen. Hij verkrampt. In de AAN-stand zie je de scheidsrechter ruiterlijk toegeven dat hij fout zat. ‘In de wedstrijd zag ik het zo. Maar je hebt gelijk, ik zat ernaast.’ De tweede reactie is veel geloofwaardiger en krachtiger dan de eerste. Eens?
Elke dag zijn er situaties waardoor je je als een vis in het water voelt en je AAN bent. Maar er zijn ook situaties die je doen verkrampen, waardoor je op UIT gaat. Een presentatie, ergens te laat komen, stevige feedback. Normaal gesproken heb je totaal geen moeite om je mening te geven, maar tijdens deze vergadering ineens wel. Hoe kan dat? Het zou mooi zijn als je die AAN/UIT knop weet te vinden en kunt bedienen.
In het AAN/UIT model dat inzicht geeft in hoe persoonlijke effectiviteit werkt, staat de AAN-stand voor effectief gedrag: Je begint bij jezelf, doet wat volgens jou op dat moment nodig is en vertrouwt op jezelf en een goede uitkomst. De UIT-stand staat voor ineffectief gedrag. In deze stand ga je niet uit van jezelf maar begin je bij de ander; je baseert je op wat de ander (volgens jou) denkt en hoe die over jouw gedrag oordeelt.
De scheidsrechter die zich op TV in allerlei bochten wringt, staat UIT: ‘Ik mag geen fouten maken anders denken ze dat ik geen goede scheidsrechter ben. De scheidsrechter die zijn fout ruiterlijk toegeeft, staat AAN: Hij handelt vanuit de optiek: ‘Ik ben een goede scheidsrechter, ik ben goed getraind, heb voldoende ervaring, maar ik zie nu eenmaal minder dan de mensen op TV.' Sta je in de UIT-stand, dan ben je vooral bezig met de situatie overleven, redden en herstellen. Vanuit de UIT-stand interpreteer je de feiten en de boodschap onzuiver. In communicatie uit zich dat in wollig taalgebruik, soms te vragend zijn, soms te hard zijn of soms zelfs dichtklappen.
Voor iemand die in de AAN-stand staat, maken eerdere gebeurtenissen niet uit voor de besluiten die hij neemt. Hij zit in het moment. Hij is niet bezig met wat er is gebeurd en wat er gaat gebeuren. Altijd AAN-staan zou natuurlijk ideaal zijn, maar niet realistisch. We hebben nu eenmaal allemaal onze kwetsbare kant. Je kunt door een opmerking die helemaal niet kwaad bedoeld is, zo maar in de UIT-stand terecht komen. Gelukkig kun je altijd weer terug naar de AAN-stand.
AAN | UIT |
‘Ik vind het een belangrijk onderwerp en bereid me voor waar het nodig is.’ | ‘Ik wil niet op m’n gezicht gaan, dus ik bereid me goed voor.’ |
‘Ik houd van samenwerken. Ik vind een duidelijke rolverdeling belangrijk’ | ‘Ik pas me te snel aan in de samenwerking met anderen’ |
‘Mijn beslissing heeft impact en kan op bezwaren stuiten.’ | ‘Mijn beslissing levert vast weerstand op.’ |
‘Ik ga niet mee.’ | ‘Ik hoop dat jullie het niet erg vinden, maar ik ga niet mee.’ |
‘Ik ga het voorleggen.’ | ‘Ik hoop dat ze erop ingaan.’ |
Bedenk te allen tijde: Het goede nieuws is dat we eigenlijk altijd Aan zijn. We denken onszelf alleen vaak UIT. Terug naar de AAN-stand is dus vooral een kwestie van het je weer herinneren.
In het Boek ‘Vind je aan/uitknop! staat het aan/uit model beschreven aan de hand van voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. Je krijgt inzicht in jouw aan- en uit-stand en ontvangt routes, methodes en tips om je je aan-stand weer te herinneren. Het boek is te bestellen bij onder meer Managementboek.
Stel jouw vraag aan een van onze adviseurs. We helpen je graag verder!
Bel 088 448 70 00 of plan een adviesgesprek.