Diversiteit in leiderschap: persoonlijkheid

Diversiteit in leiderschap is een onderwerp van gesprek. Meestal gaat het hierbij over gender-, etnische en culturele diversiteit in directieteams. Thema’s als een vrouwenquotum en het benutten van culturele diversiteit staan volop in de belangstelling. Culturele diversiteit kan innovatie en creativiteit bevorderen doordat er vanuit verschillende invalshoeken wordt nagedacht over verbeteringen. Maar als de vrouwelijke managers en leiders met een migratie-achtergrond qua persoonlijkheid een kopie zijn van de heren die er al zitten, brengt het weinig vernieuwing.

Hoe zit het met de mix wanneer we kijken naar de persoonlijkheid van leiders?

In mijn rol als assessmentpsycholoog en executive (team)coach ben ik veel bezig met de invloed van persoonlijkheidskenmerken op de leiderschapsstijl. Extraversie wordt vaak gezien als een voorwaarde voor geschiktheid als leider. Uitgesproken zijn, op de voorgrond durven treden, de aandacht naar zich toetrekken en actief de leiding pakken creëert een beeld van leiderschapspotentieel op de werkvloer. Degene die zich het meeste en het beste profileert wordt eerder opgemerkt. Maar leidt extraversie altijd tot betere resultaten? Talloze onderzoeken laten zien dat extraversie een belangrijk factor is bij het bepalen van wie er leider wordt. Daarbij zoeken directieteams naar leiders die op hen lijken. Een onbewuste vooringenomenheid – de affiniteitsbias – kan ertoe leiden dat een directieteam kandidaten bevoordeelt die op zichzelf lijken.

De introverte leider bestaat niet

Alhoewel extraversie de maat is zijn er zeker voorbeelden van introverte leiders, zoals Angela Merkel en Elon Musk, die een voorbeeld zijn van krachtig leiderschap. In het boek de ‘introverte leider’ biedt Karolien Koolhof inzicht in de unieke kracht van introverten in leiderschapsrollen; een eye-opener voor iedereen die zich bezighoudt met leiderschap in organisaties.

De introverte leider bestaat overigens niet, het is slechts een deel van iemands persoonlijkheid. Er zijn vele gradaties en nuanceringen. In het algemeen is de introverte leider bescheiden en niet sterk geneigd om op de voorgrond te treden of veel aan het woord te zijn. Introverte leiders luisteren actief en houden van diepere gesprekken, waarbij de medewerker zich echt gehoord voelt. Door de diepere verbinding ontstaat een cultuur van psychologische veiligheid, waarin de ander zichzelf kan zijn. Introverte leiders observeren meer, waardoor ze regelmatig zaken al opmerken voordat er daadwerkelijk problemen ontstaan. Intellectueel zijn ze vaak inspirerend en creatief.

Verstevig gevoel van veiligheid

Participatief leiderschap is hen op het lijf geschreven. Introverte leiders hebben de neiging samen te willen werken met een team, in plaats van alles op persoonlijke titel te willen doen. Zij geven ruimte aan het team om tot nieuwe inzichten en oplossingen te komen. Medewerkers krijgen de ruimte voor hun ideeën en creativiteit. Wanneer innovatie een belangrijk doel is voor een team, kan het goed werken om een introverte leider aan te wijzen om dat team te leiden. Die introverte leider kan namelijk zorgen voor een gevoel van veiligheid en begrip, wat innovatie kan stimuleren. In het team zal er vervolgens ook minder angst zijn om fouten te maken.

Focus op de lange termijn

Introverte leiders kunnen daarnaast een unieke bijdrage leveren aan de langetermijnstrategie. Door veel te reflecteren is het voor een introverte leider gemakkelijker om oog te hebben voor de langere termijn. Hij is goed in het zetten van een stap terug en in het kijken vanuit een helikopterview. Hebben we alle invalshoeken verkend? Zijn alle opties afgewogen? Zijn alle betrokkenen en experts gehoord? De gevoeligheid, creativiteit en het vermogen om zich gedurende langere tijd te kunnen concentreren zal bijdragen aan een brede en diepgaande probleemanalyse en een weloverwogen oordeelsvorming.

Omarm de verschillen in persoonlijkheid.

Zorg voor directieteams die qua persoonlijkheid divers zijn. Zie extraversie niet als randvoorwaarde voor een leiderschapsrol. Koester introversie: het levert een unieke bijdrage aan het leiderschap in een organisatie. Regel dat introverte leiders zich van tijd tot tijd kunnen terugtrekken en geef ze de ruimte om zich op hun eigen wijze en tijd te uiten.