Verantwoordelijk leiderschap is niet simpel of vanzelfsprekend

De vier perspectieven van verantwoordelijk leiderschap

Verantwoordelijk leiderschap kent vier perspectieven met vier bestuurlijke resultaatgebieden daarin verweven. De bestuurlijke resultaatgebieden zijn: Richting, Realisatie, Rekenschap en Reflectie. Deze kunnen worden bekeken vanuit het leidinggeven aan: jezelf, je team, je organisatie en je stakeholders. Hieronder worden de vier perspectieven van verantwoordelijk leiderschap toegelicht.

Leiding aan zichzelf

Allereerst het perspectief van de leider zelf. Hamvraag is welke richting gaat zij uit en op welke wijze realiseert zij die? Een verantwoordelijk leider heeft een goed functionerend geweten, neemt verantwoordelijkheid voor wie zij écht is, legt verantwoording af aan zichzelf en blijft met zichzelf in het reine. Zij realiseert integere doelen. Doelen die anderen in hun waarde laten en kwaadaardigheid tegengaan. De verantwoordelijk leider is niet alleen eerlijk naar zichzelf, maar ook oprecht gelukkig met wat zij realiseert. Ze zorgt ervoor dat haar fysieke gesteldheid haar in staat stelt verantwoordelijkheid te dragen en ze heeft een privé-situatie die aligned is met het werk. Daarbij heeft zij concrete leerdoelen om zichzelf te verbeteren. Doelen die ook haar omgeving kennen.

Leiding aan de direct reports

Het tweede perspectief is het verantwoordelijk leidinggeven aan de ‘direct reports’. De verantwoordelijk leider neemt verantwoordelijkheid voor anderen en geeft ze een heldere richting. Zij krijgen van haar visie, de verantwoordelijkheid om beleid te beïnvloeden en uit te voeren. Dat laatste is belangrijk want de verantwoordelijk leider neemt niet alleen verantwoordelijkheid voor de keuzes die ze maakt, maar geeft direct reports ook verantwoordelijkheid. Vervolgens vraagt en stimuleert ze hen daarover verantwoording af te leggen. Net zoals zij hen ook oprecht uitnodigt haar ter verantwoording te roepen. De verantwoordelijk leider verzamelt mensen om zich heen die capabel zijn en die weerwoord bieden. Zij stimuleert deze mensen te leren, de ogen en oren open te houden voor geluiden om hen heen. Ze helpt hen elkaar feedback te geven en deze houding verder in hun managementstijl uit te dragen.

Leiding aan de organisatie

Het derde perspectief is dat van de organisatie. Welke missie en visie heeft de organisatie? Zijn er doelen geformuleerd die er toe leiden dat de werknemers tevreden en gelukkig zijn? Kunnen werknemers zich individueel ontplooien? Voelen ze zich geïnspireerd? Herkennen de medewerkers dat hun leider de missie en visie uitdraagt en voorstaat? Bij verantwoordelijk leiderschap is het antwoord volmondig ja! Ook de ‘hardere’ kant is geborgd: organisaties met verantwoordelijk leiders maken winst of realiseren hun doelen op een wijze die te verantwoorden is. De verantwoordelijk leider draagt er verder zorg voor dat de organisatie aan allerhande wettelijke bepalingen voldoet. Er zijn goed functionerende vormen van intern toezicht, die helpen om aan elkaar - en later aan de buitenwacht - rekenschap af te leggen. Deze interne controlemechanismen houden de organisatie bij de les. De verantwoordelijk leider stimuleert de wil om het goed te doen. Zij kent de audits en monitort afwijkingen, bespreekt conflicten, overtredingen en handelt om ze naar de toekomst toe te voorkomen en er van te leren. De verantwoordelijk leider laat zien open te staan voor feedback en spreekt haar managers aan op hetzelfde. Zij neemt niet alleen de verantwoordelijkheid, zij legt ook verantwoording af. Managers in de organisatie doen hetzelfde. Er is een cultuur waarin verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen worden gestimuleerd. Uit het organisatieperspectief blijkt ook of de organisatie MVO-doelstellingen heeft en implementeert. De verantwoordelijk leider draagt deze doelstellingen actief uit. Verder zijn werkprocessen zo ingericht dat werknemers mentaal en fysiek gezond blijven.

Leiding aan de stakeholders

Het vierde perspectief is het stakeholdersperspectief. Aandeelhouders, de klant, de inspectie, de accountant, de pers, kwaliteitsinstituten, etc. De verantwoordelijk leider draagt ervoor zorg dat deze stakeholders goed geïnformeerd zijn en dat zijn hun rol of invloed op een verantwoorde wijze kunnen laten gelden. Ook hiervoor geldt dat de verantwoordelijk leider positie inneemt en er verantwoording over aflegt. Zo zal de verantwoordelijk leider met haar RvC/RvT open communiceren over behaalde doelen en spreken over nog te realiseren ambities. De verantwoordelijk leider stelt haar toezichthouders in staat om echt toezicht te houden, geeft aan waar ze op moeten letten. De verantwoordelijk leider zoekt de omgeving op en draagt zorg voor een juist beeld van de eigen organisatie in de omgeving.

Respect voor de verantwoordelijk leider

Deze complexiteit maakt duidelijk dat verantwoordelijk leiderschap simpel noch vanzelfsprekend is. Het gedrag van de eindverantwoordelijk bestuurder is essentieel én zij heeft vele anderen nodig. En misschien wel last but not least, verantwoordelijk leiderschap dwingt respect af. Richting geven, inspireren, successen boeken, rekenschap afleggen, leren, open staan voor kritiek: geen simpel klusje!

Verantwoordelijkheid is de basis van leiderschap. Verantwoordelijkheid die je krijgt, neemt, geeft en vraagt. Voor jezelf, je mensen, je organisatie én je stakeholders. Wil je een stap maken in responsible leadership en kennis maken met het bijbehorende model? Ga dan naar responsibleleaders.nl